Zegar sterujący – zasada działania, rodzaje urządzeń

Zegar sterujący to praktyczne urządzenie, które stosuje się w instalacjach automatyki domowej. Sprawdź, na czym polega działanie zegara sterującego oraz jakie są dostępne rodzaje tych urządzeń!

Jak działa zegar sterujący?

Zegary sterujące to urządzenia, które służą do kontrolowania działania rozmaitych odbiorników elektrycznych – na przykład oświetlenia, urządzeń podgrzewających wodę czy systemów nawadniania ogrodu. Taki zegar jest w stanie podawać lub odcinać zasilanie od odbiorników, tym samym powodując ich uruchamianie się albo wyłączanie.

Rodzaje zegarów sterujących

Choć podstawowa zasada działania każdego zegara sterującego jest bardzo podobna, poszczególne modele różnią się od siebie między innymi możliwościami dotyczącymi programowania, liczbą kanałów, sposobem montażu czy metodą zmiany ustawień zegara.

Zegary sterujące programowalne i astronomiczne

Najczęściej można spotkać się z podziałem na zegary astronomiczne i zegary programowalne. Zegar astronomiczny steruje odbiornikami w zależności od czasu astronomicznego (zwykle cywilnej lub astronomicznej pory wschodu i zachodu słońca) w danej lokalizacji, natomiast zegar programowalny – w cyklach ustawionych przez użytkownika (zazwyczaj możliwe jest ustawienie cyklu tygodniowego, miesięcznego lub rocznego).

Nie jest to jednak bardzo sztywny podział, ponieważ wiele zegarów astronomicznych ma także funkcję programowania różnych cykli, a niektóre zegary programowalne posiadają też wbudowany zegar astronomiczny. Dlatego podczas wybierania konkretnego produktu warto zapoznać się z opisem producenta i oferowanymi przez dany model funkcjami.

Sposób programowania

Zegary programowalne i astronomiczne mogą być programowane za pomocą umieszczonych na obudowie przycisków, ale także na przykład przez aplikację mobilną wykorzystującą technologię komunikacji bezprzewodowej NFC lub WiFi albo za pośrednictwem podłączonego przez odpowiedni przewód komputera.

Fot. Zegar programowalny PCZ-521.3 PLUS od F&F z funkcją programowania przez NFC.

Dowiedz się więcej o programowaniu zegarów sterujących z artykułu “Zegar astronomiczny F&F – jak go zaprogramować”.

Metoda montażu zegara

Najczęściej można spotkać się z zegarem sterującym montowanym dopuszkowo, na szynie DIN lub bezpośrednio w gniazdku elektrycznym.

Zegar sterujący do gniazdka

Zegar sterujący do gniazdka stosuje się najczęściej w miejscach, w których potrzebne jest sterowanie jednym odbiornikiem zasilanym z sieci (przykładowo lampą ogrodową podłączaną do gniazda). Najczęściej takie urządzenie przypomina swoim wyglądem adapter sieciowy z interfejsem użytkownika (na przykład przyciskami i/lub wyświetlaczem), a programowanie go możliwe jest zdalnie lub z pomocą wspomnianego interfejsu.

Zegar sterujący na szynę

Zegar sterujący na szynę umieszcza się na szynie DIN w rozdzielnicy elektrycznej. To bardzo popularne rozwiązanie, które umożliwia łatwą zmianę ustawień urządzenia oraz wygodny jego montaż.

Zegar sterujący do puszki

Zegary sterujące do puszki umieszcza się w lokalnej puszce elektrycznej. Pozwala to zachować wysoki poziom estetyki, a jednocześnie umożliwia łatwy dostęp do urządzenia w razie potrzeby.

Liczba kanałów w zegarze sterującym

Standardowo zegary sterujące są wyposażone w jeden kanał, co oznacza że mogą one sterować jednym odbiornikiem (na przykład pojedynczym urządzeniem czy obwodem elektrycznym). Można spotkać się także z zegarami programowalnymi i astronomicznymi z dwoma kanałami. Zegar sterujący dwukanałowy umożliwia niezależne kontrolowanie działania dwóch niezależnych odbiorników (to jest dwóch urządzeń, dwóch obwodów etc.).

Dodatkowe funkcje

Wiele zegarów sterujących jest wyposażonych w różne praktyczne funkcje, które zwiększają komfort użytkowania urządzenia. Do najbardziej popularnych opcji należą:

• automatyczna zmiana czasu (z letniego na zimowy i odwrotnie),
• możliwość pracy w trybie automatycznym, półautomatycznym lub ręcznym,
• pamięć stanu po zaniku zasilania,
• podtrzymanie ustawień podczas zaniku zasilania (wbudowana bateria zasilania awaryjnego),
• programowalna przerwa nocna (w zegarach astronomicznych).

Jeżeli zależy Ci na obecności którejś z dodatkowych opcji, warto przed zakupem zapoznać się z dokumentacją techniczną wybranych modeli i sprawdzić, czy istotne z twojego punktu widzenia funkcje są w ich przypadku dostępne.

Jaki zegar sterujący wybrać?

Poszczególne modele zegarów sterujących są przystosowane do różnych potrzeb użytkowników. Przykładowo, zegary astronomiczne najczęściej stosuje się do sterowania oświetleniem (zwłaszcza zewnętrznym), ponieważ właśnie tam najczęściej sprawdza się możliwość uruchamiania odbiorników w zależności od pór wschodu i zachodu słońca. Ponadto często korzysta się z nich do sterowania odbiornikami w zależności od taryfy dostawcy prądu, na przykład by uruchamiać pralkę czy zmywarkę dopiero w momencie, gdy energia elektryczna jest tańsza.

Natomiast zegary programowalne z możliwością ustawiania cykli dobrze sprawdzają się do sterowania urządzeniami AGD, systemami symulacji obecności czy takimi elementami jak zraszacze. Bardzo często wykorzystywane są również do sterowania piecami i bojlerami podgrzewającymi wodę użytkową. Czasami stosuje się je również pomocniczo w ogrzewaniu oraz w systemach oświetleniowych.


Podczas wybierania odpowiedniego zegara sterującego warto najpierw precyzyjnie określić swoje potrzeby, przeznaczenie urządzenia oraz pożądane funkcje, a dopiero później skonfrontować je z opcjami oferowanymi na rynku – wybór modeli jest bardzo szeroki, dlatego każdy użytkownik z pewnością znajdzie zegar, który spełni jego oczekiwania. Zapraszamy do zapoznania się z dostępnymi zegarami sterującymi i astronomicznymi!